Daar zit je dan, met je cv-ketel, in je appartement en je vurige wens om ‘iets’ te doen voor een beter milieu.

Al dan niet aangewakkerd door de oproep tot een verbod op cv-ketels of de Groningse aardgasellende.

Maar voordat je daadwerkelijk de cv-ketel vaarwel zegt en een afspraak maakt voor de installatie van een zonneboiler of warmtepomp, let wel: niet elk huis is geschikt voor dit soort installaties.

Sterker, de kans dat je met een warmtepomp (die zorgt voor de verwarming van je huis en het leidingwater) helemaal gasloos kunt wonen, lijkt momenteel niet zo heel groot.

Vloerverwarming is (bijna) essentieel

Er zijn drie soorten warmtepompen, die werken op stroom en niet met aardgas, zoals de cv-ketel.

  • De hybride warmtepomp (die samenwerkt met je cv-ketel),
  • De volledige warmtepomp die werkt met buitenlucht of bodemwater
  • De ventilatiewarmtepomp.

Foto: Van links naar rechts: de opstellingen van een luchtwarmtepomp, een hybride warmtepomp en een waterwarmtepomp. Bron: hierverwarmt.nl

De hybride warmtepomp wordt over het algemeen gezien als de aantrekkelijkste optie voor bestaande woningen. Daarvoor moet je wel minimaal een HR-ketel hebben, die ook blijft hangen. Vooral bij heel koude dagen of het maken van warm tapwater springt de ketel nog bij. De warmtepomp doet de rest van het werk.

Maar bij de minimale eis van een HR-ketel blijft het niet. De isolatiewaarde van je huis is het belangrijkste, adviseert onder meer kennisplatform Greenhome. "Als jouw woning niet of slecht geïsoleerd is dan is jouw huis niet geschikt voor een warmtepomp. De warmtepomp moet in dat geval te hard werken en het rendement is dan niet gunstig", aldus Greenhome.

Het dichten van de kieren en het plaatsen van uitstekend isolatieglas zou dus je eerste prioriteit moeten zijn.

Aan normale radiatoren heb je niet zoveel

"Voor alle warmtepompen geldt dat je liever geen normale radiatoren in je woning hebt", weet Susanne van Suylekom van hierverwarmt.nl. Doorgaans wordt geadviseerd om toch zeker vloerverwarming te hebben, wil je je warmtepomp goed laten renderen.

Van Suylekom: ,,Bij volledige warmtepompen zul je zelfs hele efficiënte radiatoren met een waanzinnig vermogen moeten hebben, voordat je warmtepomp een succes wordt."

Dat wordt nog meer verbouwen, dus.

Greenhome heeft een handig (maar niet waterdicht) overzicht waarbij het bouwjaar van een huis een indicatie kan geven of het geschikt is voor warmtepompen. Conclusie: alles wat voor 1979 is gebouwd, is niet geschikt voor warmtepompsystemen.

Voor variant 3, de ventilatiepomp, moet je huis beschikken over een mechanisch ventilatiesysteem, omdat de warmtepomp gebruik maakt van de lucht van dat systeem.

Is er wel plek in een appartement van 50 vierkante meter?

Maar buiten isolatie en techniek speelt ruimte een hele belangrijke rol bij de keuze voor een ander systeem dan de cv-ketel. Want de cv-ketel is er zelfs in het formaat keukenkast, al is dat afhankelijk van het type ketel.

Dat geldt niet voor de warmtepompen. Susanne van Suylekom: "Elke pomp heeft een vat nodig. Die zijn toch al snel 200 tot 300 liter. Dan moet je denken aan het formaat van een koelkast, en dan rond. Bij een appartement wordt het al snel lastig om daar ruimte voor te vinden." Al zegt Van Suylekom ook dat "we zullen moeten accepteren dat we meer ruimte kwijt zijn aan duurzame energie."

Bovendien bestaat een warmtepomp niet alleen uit een installatie in huis, zo heeft de variant die gebruikmaakt van buitenlucht ook nog eens een onderdeel dat op een dak of aan een gevel bevestigd wordt. Voor de variant die werkt met bodemwater moet eerst een diep gat in de grond worden gegraven.

Bewoners van een appartement lijken dus al snel uitgespeeld als je het vergelijkt met bezitters van een rijtjes-, hoek-, of vrijstaand huis.

Dat geldt ook voor een ander alternatief: de zonneboiler. Een zonneboiler bestaat uit twee onderdelen, een zonnecollector op het dak (ziet eruit als een zonnepaneel) en een vat waarin het warme water in wordt opgeslagen. "Voor 4 personen is een collector van 3,5 vierkante meter geschikt, met een opslagvat van 150 liter", weet MilieuCentraal dat online een advies kan geven toegespitst op jouw specifieke situatie.

Dus je hebt een dak nodig en een plek voor het vat.

Nieuwe technieken komen eraan

Afgeschrikt door bovenstaande? Let wel dat je het milieu helpt en dat de techniek niet stilstaat. Zo is de zonneboiler ook in een compacte variant verkrijgbaar.

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen gaat de komende twee jaar onderzoek doen naar een compacte versie van de warmtepomp. Het projectteam "streeft naar compacte afmetingen en een aangepaste vormgeving waardoor beter wordt ingespeeld op de gemiddelde Nederlandse woning, met beperkte ruimte voor installatie"', aldus de hogeschool.

Hoewel Susanne van Suylekom van hierverwarmt.nl voorstander is van verduurzaming en het stoppen met aardgas, geeft ze aan dat huidige wind die door het klimaatdebat waait - die van het afschaffen van de cv-ketel - 'contraproductief' is.

"De nadruk ligt te veel op de techniek en op het individuele. Er zou meer vanuit een wijk moeten worden gezocht naar toekomstige oplossingen. Zijn de woningen in een buurt geschikt? Hoe warm is de ondergrond? Het scheelt in de kosten als je als wijk inkoopt. Bovendien kun je je keuzes nu baseren op de toekomstige oplossing voor je wijk."

Lees meer over zonnepanelen en duurzame energie: